Kahve, günlük ortalama 2,25 milyar fincanla dünya genelinde en çok tüketilen üçüncü içecek konumundadır. 2023’te Amerika Birleşik Devletleri 28,4 milyon 60 kg’lık kahve torbası tüketerek birinci sırada yer alırken, Brezilya 24,14 milyon torba ile ikinci oldu. Bu muazzam popülarite, kahvenin sağlık etkilerini —özellikle kolesterol düzeyleri ve kardiyovasküler hastalık riski bakımından— mercek altına alıyor.
Kolesterol: Hücre zarlarının ve bazı hormonların yapısında görev alan, yağ (lipid) benzeri bir moleküldür.
LDL (Low‑Density Lipoprotein): “Kötü” kolesterol; kılcal damarlarda plak (aterom) oluşturarak tıkanıklığa neden olabilir.
HDL (High‑Density Lipoprotein): “İyi” kolesterol; damar duvarlarından kolesterolü uzaklaştırarak atılımını destekler.
1. Kahvenin Biyokimyasal Bileşenleri
Kahvede öne çıkan kolesterol düzenleyici bileşenler cafestol ve kahweol adlı diterpenlerdir:
Diterpen: Bitkilerde doğal olarak bulunan, vücutta çeşitli biyokimyasal etkileri olan yağlı moleküller .
Cafestol: Arabica çekirdeğinde %0,4–0,7 oranında bulunan diterpenoid; kolesterol metabolizmasını etkileyerek LDL sentezini artırabilir.
2. Demleme Yöntemleri ve Diterpen Maruziyeti
Kahvenin kolesterol üzerine etkisi büyük ölçüde nasıl demlendiğine bağlıdır:

İsveç’te Uppsala Üniversitesi’nden David Iggman, makine tipine göre de filtre mekanizmalarının farklılık gösterdiğini; özellikle işyeri otomatik kahve makinelerinin de kağıt filtre kadar etkin olmadığı sonucuna vardı.
3. Klinik ve Epidemiyolojik Bulgular
ACC 2022 (Atlanta, ABD) konferansında sunulan çalışmalar:
Kistler ve arkadaşları (UK Biobank, 382 535 katılımcı) günde 2–3 fincan kahvenin kalp hastalığı, kalp yetmezliği ve aritmi riskini %10–15 oranında azalttığını gösterdi. Riskin en düşük olduğu grup 1 fincan içenlerdi.
Aritmi (düzensiz kalp ritmi) veya mevcut kardiyovasküler hastalığı olan 34 279 kişiyle yapılan ikinci analizde, günde 2–3 fincan kahvenin ölüm riskini anlamlı biçimde düşürdüğü belirlendi. Kahve tüketimi herhangi bir düzeyde aritmi riskini artırmadı.
4. Koruyucu Etkiler: Kardiyometabolik Multimorbidite
Suzhou Medical College’dan Chaofu Ke, M.D., Ph.D. liderliğindeki 2024 çalışması, eşzamanlı üç veya daha fazla kardiyometabolik hastalığı olmayan bireylerde, günde 3 fincan (200–300 mg kafein) kahve içenlerde %48,1’e varan daha düşük yeni hastalık riski olduğunu raporladı.
Kardiyometabolik multimorbidite: Kalp hastalığı, tip 2 diyabet, felç gibi birden fazla metabolik-kardiyovasküler bozukluğun bir arada bulunması.
5. Bireysel Farklılıklar: Genetik Metabolizma Hızı
JAMA’da yayımlanan bir çalışmada, CYP1A2 *1F aleli taşıyan ve kafeini yavaş metabolize eden kişilerin günde ≥4 fincan kahve tükettiklerinde miyokard enfarktüsü (kalp krizi) riskinin 2–4 kat arttığı bulundu (P < 0,001) .CYP1A2: Karaciğerde kafein ve çeşitli yabancı maddelerin (xenobiotik) metabolizmasından sorumlu sitokrom P450 enzimi. Genetik varyantlar metabolizma hızını belirler.6. Örnek Vaka: Geleneksel Türk Kahvesi
İstanbul’da yapılan küçük ölçekli bir çalışmada, haftada beş gün Türk kahvesi (haşlama yöntemi) tüketen erkek katılımcıların LDL düzeylerinde ortalama %5, kadın katılımcılarda %6 artış gözlenmişti .
Günde 2-3 fincan kahve ideal
1.Demleme Seçimi: Cafestol maruziyetini azaltmak için kağıt filtreli yöntemler (pour‑over, Chemex) tercih edilmeli.
2.Miktar: Günde 2–3 fincan kahve genel nüfus için en ideal aralık.
3.Bireysel Durum: Genetik yatkınlık (CYP1A2 varyantları) ve mevcut sağlık durumu göz önüne alınarak, doktor veya diyetisyen danışmanlığıyla tüketim planlanmalı.
4.Ek Katkılar: Şeker, krema gibi eklemelerden kaçınılmalı; mümkünse sade içilmeli.
Kahve, doğru demleme yöntemi ve makul miktarlarda tüketildiğinde kardiyovasküler sağlık üzerinde nötr veya koruyucu etkilere sahip olabilir. Ancak kolesterol düzeyleri veya kalp hastalığı riski hakkında endişeleriniz varsa mutlaka bir uzmana başvurunuz.
