Türk kahve kültürü, dünyada eşsiz bir yere sahiptir. Geleneksel Türk kahvesinin yanı sıra, Türkiye’ye özgü birçok kahve türü ve hazırlama yöntemi bulunmaktadır. İşte bu çeşitler ve tanımları:
1. Türk Kahvesi:
Çok ince öğütülmüş kahveden, cezve kullanılarak su (isteğe göre şeker) ile birlikte kaynatılarak hazırlanan geleneksel kahve. Köpüğü, yoğun aroması ve telvesi ile diğer kahve türlerinden ayrılır. Osmanlı döneminden günümüze uzanan bu kahve kültürü, UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne alınmıştır.
2. Menengiç Kahvesi:
Güneydoğu Anadolu’ya özgü menengiç (çitlenbik) bitkisinin meyvelerinden yapılan, kafeinsiz bir kahve türüdür. Genellikle süt ile pişirilir ve fındıksı bir tada sahiptir.
3. Sütlü Türk Kahvesi:
Klasik Türk kahvesinin su yerine süt ile pişirilmesiyle yapılan kahve. Daha yumuşak ve kremamsı bir tada sahiptir.
4. Dibek Kahvesi:
Kahve çekirdeklerinin taş ya da ahşap dibeklerde dövülerek öğütülmesiyle elde edilen kahve. Genellikle içine çeşitli aromalar (damla sakızı, kakao veya vanilya) eklenir ve yoğun bir kıvam sunar.
5. Kumda Kahve:
Kahvenin, sıcak kum üzerinde yavaş yavaş pişirilmesiyle hazırlanan geleneksel yöntem. Bu yöntemle kahve, daha yoğun bir aroma ve kremamsı köpük kazanır. Genellikle tarihi çarşı ve pazar yerlerinde sunulur.
6. Dilek Kahvesi:
Türk kahvesi hazırlama geleneğinin bir parçası olan dilek kahvesi, içilmeden önce dilek tutularak hazırlanır. Özellikle kız isteme törenlerinde şeker yerine tuz eklenerek yapılan kahve türü de bir nevi “dilek kahvesi” olarak değerlendirilir.
7. Mirra:
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde (özellikle Şanlıurfa ve Mardin’de) tüketilen, acı ve yoğun aromalı bir kahve türüdür. Çift kavrulmuş kahve çekirdeklerinden yapılır ve küçük fincanlarla servis edilir. İkram edildikten sonra fincanın geri çevrilmemesi kültürel bir kuraldır.
8. Damla Sakızlı Türk Kahvesi:
Klasik Türk kahvesine öğütülmüş damla sakızı eklenerek yapılan aromatik kahve. Hafif tatlımsı ve reçinemsi bir lezzeti vardır.
9. Süvari Kahvesi (Tarsus Kahvesi):
Türk kahvesinin, çay bardağında sade olarak sunulmasıyla bilinir. Özellikle Adana, Mersin ve Tarsus yörelerinde popülerdir.
10. Hatay Kahvesi:
Arap kültürünün etkisiyle Hatay’da tüketilen bir kahve türüdür. Genellikle şekerle birlikte uzun süre pişirilerek hazırlanır ve ağır bir kıvama sahiptir.
11. Kervansaray Kahvesi:
Birden fazla baharatın ve aromanın (örneğin kakule, tarçın, kakao) kahveye eklenmesiyle yapılan zengin bir karışımdır. Tarihi Osmanlı kervansaraylarından esinlenerek adlandırılmıştır.
12. Zahterli Kahve:
Hatay yöresine özgü bir başka kahve türü olup, kahveye zahter (bir tür kekik) eklenerek yapılır. Hafif baharatlı ve bitkisel bir aroması vardır.
13. Tarçınlı Türk Kahvesi:
Kahve pişirilirken içine tarçın eklenerek yapılan ve özellikle kış aylarında tercih edilen kahve türü. Aromatik bir lezzet sunar.
14. Çikolatalı Türk Kahvesi:
Türk kahvesine çikolata veya kakao eklenerek yapılan, tatlı bir alternatif. Özel günlerde veya misafirlere ikram için hazırlanır.
15. Fıstıklı Türk Kahvesi:
Öğütülmüş kahveye Antep fıstığı eklenerek yapılan yöresel bir kahve türüdür. Özellikle Gaziantep’te yaygındır.
16. Gümüşhane Kavut Kahvesi:
Un haline getirilmiş kavrulmuş buğday (kavut unu) ve tereyağı ile yapılan geleneksel bir içecektir. Kahve olarak adlandırılsa da farklı bir hazırlama yöntemine sahiptir.
Bu liste, Türkiye’nin zengin kahve kültürünü tanıtmak ve farklı lezzetlerin dünyasını keşfetmek isteyenler için rehber niteliğindedir. Her biri, yerel kültürün ve tarihsel geçmişin izlerini taşır. Muhtemel ki adı kayıtlara geçmemiş yeni yerel kahve lezzetleri de vardır.
