Ankara Ticaret Borsası Raporuna göre, gıdaya ulaşım ve dengesiz beslenme sorunumuz var. Ankara il ve ilçelerinde  son 25 yılda 200 000 dönüm arazi tarım dışına çıkmış durumda. 

“Ankara Tarımsal Gelişme Stratejisi”  Raporuna göre ülkemizde açlık sorunu olmasa da, ciddi bir uygun gıdaya ulaşım, yani dengesiz ve yetersiz beslenme sorunları bulunmaktadır. Prof. Ahmet Şahinöz, Prof. Dr. Bülent Gülçubuk ve Dr. Onur Yeni tarafından hazırlanan rapora göre Ankara’da tarım toprağı ülke geneline göre çok daha temiz görünüyor.   Isparta, Edirne ve Mersin’de 2016-2022 yılları arasında dekar başına kullanılan tarımsal ilaç tedrici olarak artarak iki katına çıkmış durumda. Ayın dönemde Antalya’da dekar başına kullanılan kimyasal gübre tüketimi de iki katına çıkmış görünüyor.

Raporda ayrıca “Ankara’da ekonomileri tarıma bağlı olan ilçelerde 2017-2022 arasında SEGE verilerine göre gerileme  olduğu belirlenmiştir.” tespiti yer alıyor.

Raporun girişinde aşağıdaki açıklamalar yer almaktadır;

Ankara Ticaret Borsası(ATB) Türkiye’de tarım sektörüne yönelik araştırmalar yapan ve öneriler geliştiren en önemli kuruluşlardan birisidir. Son yıllarda tüm dünyada baş gösteren gıda krizi, iklim değişikliği, üretimde ve fiyatlarda dalgalanmalar Ankara Ticaret Borsası (ATB)’nı “kendine yeten Ankara” için arayışlara sürüklemiştir. Tarımı güçlü bir Ankara hem kendine yetecek, hem çiftçisinin gelirini ve refahını artıracak, hem de siyasi Başkent Ankara’yı Türkiye’ye “örnek bir tarım merkezi” olarak sunacaktır.

“Ankara Tarımsal Gelişme Stratejisi”  Raporu Ankara ilinde üretimi yapılan tarımsal ürünlerin ve bu ürünlerin Türkiye genelinde kıyaslaması, Ankara ilinin bitki örtüsü, ihracatı, iklimi vb. konularda bilgi vermek amacıyla Prof. Dr.Ahmet Şahinöz, Prof. Dr. Bülent Gülçubuk ve Dr. Onur Yeni tarafından hazırlanan Ankara iline dair tarımsal rapordur.

Her kentin kendi çevresinden beslenmesi

Taşıma giderlerinden tasarruf sağlayan ve kayıp-hasarları en aza indiren “her kentin kendi çevresinden beslenmesi” stratejisi, çağımızın bir çevre politikası aracı haline gelen “yeşil dönüşüm” için de bir zorunluluktur.

Bu ortak kaygılar ve beklentiler Ankara Ticaret Borsası(ATB) nı daha büyük sorumluluklar içine çekmiştir. ATB de bu sorumluluktan hareketle Ankara tarımı ve kırsalının herkes tarafından izlenebilir net bir fotoğrafını çektikten sonra, yeniden canlandırılmış bir kırsal alanda kendine yeten sürdürülebilir bir tarımsal üretim konusunda nelerin yapılabileceği üzerine bir çalışma yapmıştır. Bu çalışma Ankara tarımının ve kırsalının bugünden daha iyi olması için bir başlangıç stratejisidir de diyebiliriz.

Çalışmada temel yaklaşım, mevcut verilerden hareketle tarım, çevre ve ekonomi boyutlarıyla Ankara için nicel ve nitel açılardan bugünden çok geleceğe ilişkin değerlendirmelerde bulunmaktır. Tarım ve kırsal alan için mevcuttan çok geleceği gölgeleyen nedenleri saptamak ve ardından bu nedenlerin üstesinden gelebilmek için nasıl bir strateji izleneceğini tanımlamak araştırmamızın ana konusu olacaktır. Çalışmanın başında yapılacak genel tespitleri analitik araştırmalar izlerken, çalışmanın son bölümünde geleceğin şekillenmesine katkıda bulunacak öneriler yer almıştır. Bu arada Ankara ilinde tarım ve kırsal ile ilgili veri anlamında nelerin eksik olduğunu, hangi sektörlerle nasıl bir tamamlayıcılık bağlantısı olması gerektiği de vurgulanmıştır.

Ankara’nın  tarım arazisi ve tarımsal sulama

Ankara ilinin toplam yüz ölçümü 2.563.200 ha. olup, bu alanın %45’i tarım alanıdır. Toplam alan içerisinde çayır mera alanlarının oranı %18 ve ormanlık ve diğer alanların oranı ise %37’dir. Tarım alanları içerisinde tarla arazisinin oranı %68,2 sebzelikler %3,6 ve meyve bahçeleri %2,2’dir. Nadas alanlarının oranı %22,7 ve tarıma elverişli olduğu halde kullanılmayan alanların oranı ise %3,3’tür. Ankara ilinde tarım alanlarının %14,1’i (1.293.770 dekar) sulanmaktadır.

Ankara’da 2022 yılı itibarıyla yaklaşık 9 milyon dekar alanda 4.793.084 ton bitkisel ürün üretiminde bulunulmuştur. Ankara ili birçok bitkisel üründe ülkemizde ilk sıralarda yer almaktadır. Bu haliyle de önemli bir potansiyel sergilemektedir.

Ankara’da sulama’nın dörtte üçü salma sulama

Ankara’da 2022 yılı itibariyle ekonomik olarak sulanabilir tarım arazilerinin %75’i salma sulama, %20’si yağmurlama, yalnızca %5’i ise damlama sulama yöntemleriyle sulanmaktadır (Ankara Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, 2023). Bu durum bir yandan sulama randımanı için sorun oluştururken diğer yandan ise aşırı sulama suyu kullanımına neden olmakta ve su güvencesine zarar vermektedir.

Ankara ilinde sulamanın %75’i salma sulama biçiminde yapılması  hem su israfı hem verimlilik ve hem de iklim değişikliği açısından olumsuz bir durum ortaya çıkarmaktadır. Dünyada kuru tarımın konuşulduğu bu yıllarda Ankara ilinde basınçlı sulama sistemlerinin yaygınlaştırılması, iklime duyarlı ürün çeşitlerinin ve üretim planlamasının ön plana alınması sürdürülebilir üretim açısından önem taşımaktadır.

Metropol dışı ilçeler SEGE verilerine göre geriliyor

Rapora göre; Ankara’nın özellikle metropol dışı ilçeleri son yıllarda SEGE (Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi) verilerine göre gerilemektedir. Toplam 25 ilçeyi barındıran Ankara’da 18 ilçe 2017 ve 2022 yılları arasında gerilemiştir. SEGE verilerine göre geriye gitmektedir. Bu ilçelerin en büyük özelliği ise ekonomisinin ve geçiminin ağırlıklı olarak tarıma bağlı olmasıdır. İşte bu nedenle; katma değeri yüksek tarımsal üretimin yaygınlaştırılması ve tarıma dayalı sanayinin geliştirilmesi öncelikle bu ilçeler önem arz etmektedir.

Ankara çevresinin tarım toprağı organik tarım için avantajlı

Rapora göre  dekar başına tarımsal ilaç kullanımında Türkiye ortalaması 0,23 kg olurken Ankara 0,08 kg ile ülke ortalamasının oldukça altındadır. Kimyasal gübre kullanımında da benzer bir durum gözlemlenmektedir. 2022 yılında dekar başına kimyasal gübre kullanımında Türkiye ortalaması 23,48 kg olurken Ankara’da 12,70 kg olarak gerçekleşmiştir .Bu durumun toprak ve su kirliliği açısından Ankara çevresinde organik tarıma geçiş için önemli bir avantaj olduğu ifade edilebilir.

Tarım arazilerinde azalma var

Raporda tarım arazileri ile ilgili olarak;  “Ankara’daki tarım alanlarına ilişkin veriler incelendiğinde 2017-2021 yılları arasındaki 5 yıllık dönemde toplam tarım alanının 11.822.157 dekardan 11.636.402 dekara düştüğü görülmektedir. Ankara’da işlenen tarım alanları incelendiğinde, 5 yılda yaklaşık 200.000 dekar arazi tarım dışına çıkarılmıştır” denmektedir.