Mustafa Alhat, 5 Mayıs 2023.
Türk halkı bugüne kadar marketlerde yaygın olarak görmediği bir yağın bir indirim marketinde satışa sunulması sonrası çıkan tartışmalardan şaşkın.
Prina denilince akıllara özellikle klasik zeytin bölgelerinde pis kokuşmuş gübre gibi bir materyal geliyor.
Oysaki eğer doğru biriktirip hızlı işlenecek olursa yağı azaltılmış ham zeytin ezmesidir.
Bu değerli bir hammaddedir. Bundan çeşitli değerli ürünler elde etmek hayal gücü ve kabiliyetlerle sınırlıdır.
Çekirdek parçalarını ayırıp insan gıdası olarak çeşitli şekillerde kullanılabilir yada hayvan yemlerinde rasyona katılabilir.
Bu konularda çalışmalar yapılmaktadır ve yapılmalıdır da.
Aslında zeytin yağa işlenirken tamamını bir kerede alınabileceği teknolojiye ulaşmak makina üreticilerinin hedefidir. Yeni makinalar prinada kalan yağ oranını oldukça düşürmüş olsada henüz sıfıra indirmeyi başaramadı.
Bu gerçekleşse zaten prina yağı diye bir şey olmayacak.
Şimdilik mecburen ya ikinci kez mekanik yöntemle veya hekzan adlı bir çözgenle kalan yağ alınmaktadır.
Aslında aynı şekilde ayçiçek yağında da mekanik sıkımdan sonra alınamayan yağ için küspe yine hekzanla muamele edilerek kalan yağ alınmakta fakat onlar bu yağıda ayçiçek yağının içine katıp birlikte rafine ettikleri için ayrı bir ayçiçeği küspesi yağı gibi kafa karıştıran bir ürünleri yoktur.
Bizde Naturel Sızma Riviera Prina yağı falan derken o iyi bu kötü kavgası dışarıdan değil içimizden çıkmaktadır.
Prinadan yağ elde etmek suyunu doğaya gizlice salmak ve kalanını yakmak aslında en katmadeğersiz ve kolaycı yoldur.
Suyunu kurutuyoruz veya arıtıyoruz diyenler ancak çevre bakanlığını kandırabilir orayı bi geçelim.
Bu model çok eskiden beri uygulanmaktadır yani yeni bir şey icat edilmiş değildir.
Prina yağı ham haliyle sabun yapımında kullanılabildiği gibi rafine edilip içine bir miktar naturel zeytinyağı ilavesi ile tüm dünyada “olive pomace oil” olarak pazarlanmaktadır.
Bu yağ infial yaratıldığı gibi yenmez tü kaka edilecek bir şey değildir.
Japonya’da Amerika’da gelişmiş pek çok ülkede kullanılan bu ürün nedense bir şekilde ülkemizde geçmişten beri haksız karalamalara maruz kalmış ve Türk tüketicilerine yasal yoldan ulaşması yol kazalarıyla gecikmiştir.
Prina yağı ülkemizde ya hiç bilinmemekte yada zeytinyağına tahşiş amaçlı karıştırıldığı şekliyle hatırlanmaktadır.
Tağşiş pahalıya ucuzu katmaktır.
Bu amaçla ayçiçek yağı kanola pamuk vs de katılabilir.
Tağşişte kullanılması onun kötü değil ucuz olduğunu gösterir.
Aslında zeytinyağından bile yüksek dumanlanma noktası sayesinde kızartmalık olarak kullanılabilecek en iyi yağdır.
Ama firmanın abarttığı gibi gurme ürün diye pazarlanmasıda doğru değildir.
Prina yağını ve Rivierayı Naturel Sızma Zeytinyağı’nın alternatifleri veya rakibi olarak değil sıvı yağlar kategorisinde takım oyuncuları olarak görmek gerekir.
Özellikle zeytinyağı fiyatlarının çok arttığı bu zamanda bu üçünü yapacağımız yemeğe göre değişmeli kullanırsak fayda maliyet çerçevesinde ev bütçesini en az üzerek başka bitkisel yağlara kaçışı önleyebiliriz.
Bu bağlamda zeytini yetiştirenden başlayarak tedarik zincirinin tüm halkaları ortak bir bakış açısı yakalamalı ve hem sektör bileşenlerine hemde tüketenlere faydalı olacak şekilde değerlendirilmesi için katkı koymalıyız.
Fabrikalarda prinanın daha sağlıklı depolanması ve sevki için düzenlemeler yapılmalı bakanlıklar bundan sonra bu alanları da kontrol etmelidir.
Prina tesisleri bunları hızlı ve temiz şekilde alıp nakledecek depolayacak ve işleyecek şekilde yeniden organize olmalı bakanlıklar bu durumu hassasiyet ile denetlemelidir.
Prina ve karasuyun gübre olarak kullanımının önü açılmalı. Prinanın alternatif kullanım alanlarına yönelik teşvikler verilmelidir.
