Kakao fiyatları rekor düzeye çıktı ve fiyatlar artmaya devam ediyor. Endüstri buna nasıl tepki veriyor? Tüm dünyada talep gören bu önemli emtiayı gelecekte ne bekliyor?
Kakao fiyatları rekor kırdı… Gıda endüstrisini ne bekliyor?
Kakao fiyatları Aralık ayında rekor seviyeye yükseldi ve kilogram başına 10,32 dolara ulaştı. YCharts.com verilerine göre burada da durmayan fiyat yükselmeye devam etti ve 31 Ocak’ta kilogram başına 10,75 dolara ulaştı.
Bu keskin tırmanış, gıda ve içecek sektöründe şok dalgaları yaratarak fiyatların kontrolden çıkacağına dair korkuları tetikledi. foodnavigator.com’un haberine göre WNS Procurement’ta Emtia Uzmanı olan Nidhi Jain, “Bu artış, altmış yılı aşkın süredir görülen en büyük artıştı” dedi.
Kakao fiyatları neden yükseliyor?
Kakao fiyatlarındaki bu keskin artış, Avrupa Birliği’nin (AB) başlıca tedarikçisi ve önemli bir yetiştirme bölgesi olan Batı Afrika’daki kötü hava koşullarıyla ilgili endişelerden kaynaklanıyor. Dünya Bankası’na göre, küresel kakao üretiminin 2023-24 sezonunda %14 oranında azaldığı, 2022-23’teki 4,9 milyon ton seviyesinden 4,2 milyon tona düştüğü tahmin ediliyor.
Development Economics Prospects Group’un Kıdemli Tarım Ekonomisti John Baffes, “Bu düşüş büyük ölçüde, birlikte dünya kakaosunun yaklaşık yüzde 60’ını üreten Fildişi Sahili ve Gana’daki üretimin azalmasından kaynaklanıyor” dedi. Bu durum güçlü mevsimsel talep nedeniyle daha da kötüleşti. Jan, “Uluslararası Kakao Örgütü (ICCO), 2023-24 sezonu için 478.000 mmt’lik bir üretim açığı bildirdi. Ayrıca, sezon sonu stoklarının 46 yılın en düşük seviyesi olan 1,3 mmt olarak tahmin edildiğini söyledi” dedi.
Öte yandan bazı potansiyel olarak olumlu haberler de var. Development Economics Prospects Group’tan Baffes, “2024-25 sezonunda tedarik koşullarının, özellikle de önemli yetiştirme bölgelerindeki elverişli hava koşullarının üretimi yüzde 17’ye kadar artırabileceği Fildişi Sahili’nde iyileşmesi bekleniyor” diye konuştu. Baffes, bunun 2025’te fiyatların yaklaşık %13 ve 2026’da ek tedariklerin pazara girmesiyle %2 daha düşmesini sağlayacağını ifade etti.
Ancak, Batı Afrika’da olumsuz hava koşullarının geri dönme olasılığı, tedarik ve fiyatlar bağlamında önemli bir risk teşkil ediyor. Olumlu bir dönem bekleniyor olsa da fiyatlar kısa vadede yüksek kalmaya devam edecek.
Kakao fiyatları rekor kırdı… Gıda endüstrisini ne bekliyor?
Kakao için bir başka tehdit
Kötü hava koşullarına ek olarak, yetiştirme bölgelerinde kakao yetiştiricileri başka bir ciddi tehdit ile, kakao şişkin sürgün virüsü (CSSV) ile karşı karşıya.
WNS Procurement’tan Jain, “Batı Afrika’da kakao şişkin sürgün virüsü hastalığının yayılması kakao üretimini olumsuz etkiledi. Bu nedenle küresel kakao tedarikleri önemli ölçüde azaldı” dedi.
CSSV, öncelikle kakao ağaçlarını enfekte eden bir bitki patojenik virüsüdür. Enfeksiyonun ilk yılında kakao verimini azaltır ve ardından genellikle birkaç yıl içinde ağacı öldürür. CSSV’nin belirtileri türe göre değişir, ancak genellikle yaprak renginin değişmesi, gövde/ kök şişmesi ve geri ölme meydana gelir. Virüs, unlu bit vektörleri tarafından ağaçtan ağaca bulaşır.
Gıda ve içecek üreticileri için ne anlama geliyor?
Gıda ve içecek üreticilerinin endişeli olduğu açık. Büyük üreticiler, kar projeksiyonlarını şimdiden ayarlıyor. Bu hafta, şekerleme devi Mondelēz International, yükselen kakao fiyatlarını gerekçe göstererek önümüzdeki yıl hisse başına kazançta (EPS) %10’luk bir düşüş beklediğini duyurdu.
Mondelēz, diğer birçok üretici gibi, paket boyutlarını değiştirmek, fiyatları artırmak, kakaoya alternatif bileşenler kullanarak formülleri değiştirmek ve kakao içeriğini azaltmak gibi diğer yolları da araştırıyor. Daha büyük üreticiler bu maliyetleri karşılamak için uyum sağlayabilse de, bu daha küçük üreticiler için felaket anlamına gelebilir.
Bağımsız üretici Zara’s Chocolates’ın baş çikolatacısı Helen Jones, “Kâr marjlarımız düşük” diyor. Bu nedenle, bazı daha büyük üreticiler gibi, hayatta kalmak için fiyatlarını artırmak zorunda kaldılar.
Jones, “Fiyatların neden arttığını açıklamak için mağazaya küçük bir not koyduk. Neyse ki insanlar bu konuda gerçekten iyi davrandı” dedi.
