Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından kısa süre önce yayınlanan bir rapor, küresel tarımda endişe verici bir eğilimin altını çiziyor: 1970’lerden bu yana doğal afetlerin sıklığı dört kat arttı.
Son otuz yılda dünya, bu felaketler nedeniyle bitkisel ve hayvansal üretimde 3.6 trilyon Avroluk şaşırtıcı bir kayba tanık oldu. Bu da yıllık ortalama 117 milyar Avro veya küresel tarımsal gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) %5’ine denk gelmektedir.
“Afetlerin Tarım ve Gıda Güvenliği Üzerindeki Etkisi” başlıklı FAO raporu, özellikle afetlerin mahsul ve hayvancılık üzerindeki etkilerine odaklanan ilk küresel tahmini sunmaktadır. Balıkçılık, su ürünleri yetiştiriciliği ve ormancılıktan kaynaklanan kayıplara ilişkin sistematik veriler de hesaba katılırsa rakamlar daha da endişe verici olabilir. Rapor, etkili bir eylemin temelini oluşturmak için tüm tarımsal alt sektörlerde afet etkilerine ilişkin veri toplama ve bilgi edinmenin acilen geliştirilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.
Tarım: Risk altındaki bir sektör
FAO Genel Direktörü QU Dongyu, doğal kaynaklara ve iklim koşullarına olan bağımlılığı göz önüne alındığında tarımın afet risklerine karşı kırılganlığının altını çiziyor. QU Dongyu, “Tekrarlayan felaketler gıda güvenliği kazanımlarını aşındırabilir ve tarımsal gıda sistemlerinin sürdürülebilirliğini tehlikeye atabilir” diyor.
Rapor, bu riskleri proaktif bir şekilde ele almak için afet risk yönetiminin tarımsal uygulamalara ve politikalara entegre edilmesini savunmaktadır.
Rapor, alt ve alt-orta gelirli ülkelerin bu kayıpların en ağır yükünü taşıdığını ve afetlerin toplam tarımsal GSYİH’lerinin %15’ine kadarına neden olduğunu ortaya koymaktadır. Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletleri (SIDS) de önemli ölçüde etkilenmiş ve tarımsal GSYİH’lerinin yaklaşık %7’sini kaybetmiştir.
Ürüne özel kayıplar
Başlıca tarımsal ürünlerle ilgili kayıplar artış eğilimindedir. Tahıl kayıpları son 30 yılda yıllık ortalama 69 milyon ton olmuştur; bu rakam Fransa’nın 2021’deki tüm tahıl üretimine eşdeğerdir. Meyveler, sebzeler ve şeker mahsullerinin her biri yıllık ortalama 40 milyon tona yakın kayıpla karşı karşıya kalmıştır ve bu da Japonya ve Vietnam’ın 2021’deki toplam meyve ve sebze üretimini yansıtmaktadır.
Et, süt ürünleri ve yumurtada yıllık ortalama 16 milyon ton kayıp yaşanmıştır ve bu rakam Meksika ve Hindistan’ın 2021’deki tüm üretimini yansıtmaktadır.
Bölgesel farklılıklar
Küresel rakamlar durumun ciddiyetini vurgularken, önemli bölgesel farklılıklar da söz konusudur. En büyük ekonomik kayıp Asya’da yaşanırken, onu Afrika, Avrupa ve Amerika kıtaları takip etmiştir. İlginç bir şekilde, Asya’daki ekonomik etki tarımsal katma değerin sadece %4’ünü temsil ederken, Afrika’da bu oran neredeyse %8’e ulaşmıştır.
