Hurma ile yapılan yemekler, Türkiye’de pek bilinmiyor olabilir ama dünyanın birçok yerinde hurma tatlılardan salatalara kadar çeşitli yemeklerde kullanılıyor. Genel olarak hurma ile yapılan bazı yemekleri şöyledir:
• Hurmalı mamul: Arap mutfağından gelen ve içi hurma dolgulu bir kurabiye tarifidir. Özellikle ramazanda çayın yanında tüketilir.
• Hurmalı kek: Hurmanın yumuşak ve tatlı lezzetini keke taşıyan bir tariftir. Üzerine hazırlanan kremayla da şıklık kazanır.
• Hurmalı muhallebi: Şerbetini güzelce çeken ve hurmanın aromasını alan bir muhallebi tarifidir. Ramazanda hafif bir tatlı olarak tercih edilebilir.
• Hurmalı toplar: Kakao, ceviz, havuç gibi malzemelerle robotta çekilen hurmadan yapılan minik atıştırmalıklardır . Şeker eklenmeden sağlıklı bir şekilde hazırlanabilir .
• Hurmalı brownie: Rafine şekersiz ve tam buğday unlu olarak hazırlanan fit bir brownie tarifidir. Kakaolu ve cevizli olarak da yapılabilir.
Hurma ile tatlı çeşitleri dışında yapılan yemekler de vardır ama bunlar daha az yaygındır. Hurma ile yapılan yemekler genellikle tatlı veya atıştırmalık olarak tüketilir. Hurma ile yapılan yemekler tatlı dışında şunlardır:
• Hurmalı salata: Hurmanın farklı sebzelerle karıştırılarak hazırlanan bir salata tarifidir. Özellikle kereviz, havuç, marul gibi sebzelerle iyi gider.
• Hurmalı pilav: Hurmanın pirinç veya bulgur pilavına katılarak lezzetlendirdiği bir pilav tarifidir. Özellikle badem, fındık, ceviz gibi kuru yemişlerle zenginleştirilir.
• Hurmalı smoothie: Hurmanın süt, yoğurt veya meyve suyuyla karıştırılarak hazırlanan bir içecek tarifidir. Özellikle muz, çilek, kivi gibi meyvelerle iyi gider.
• Hurmalı tavuk: Hurmanın tavuk etiyle pişirilerek hazırlanan bir ana yemek tarifidir. Özellikle soya sosu, balzamik sirke ve baharatlarla lezzetlendirilir.
• Hurmalı peynir: Hurmanın beyaz peynir veya labne peyniriyle karıştırılarak hazırlanan bir kahvaltılık tarifidir. Özellikle ceviz ve bal ile servis edilir.
Bu yemeklerin dışında hurmayla yapılan başka yemekler de olabilir ama bunlar daha az bilinen veya tercih edilen tariflerdir.
Hurmanın kullanım alanları
Hurma çok eski bir meyve olup birçok medeniyet tarafından kullanılmıştır. Genel olarak mutfak kültürlerindeki yeri için şunları söyleyebiliriz:
• Hurma, Mezopotamya ve Mısır gibi eski uygarlıklarda bereketin ve verimliliğin sembolü olarak görülürdü. Bu uygarlıklar hurmayı hem besin hem de ilaç olarak kullanırlardı. Hurma ağacının yapraklarından sepetler, halatlar ve kumaşlar yaparlardı.
• Hurma, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam gibi semavi dinlerde de önemli bir yere sahiptir. Yahudiler hurmayı Şavuot bayramında sunarlar. Hristiyanlar hurmayı Hz. İsa’nın doğumunu kutladıkları Noel’de yerler. Müslümanlar ise hurmayı Ramazan ayında oruç açarken veya hac ibadeti sırasında tüketirler.
• Hurma, Arap mutfağı başta olmak üzere Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Güney Asya mutfaklarında yaygın olarak kullanılır. Hurmadan tatlılar, içecekler, salatalar ve soslar yapılır. Hurma ayrıca pekmez, sirke ve şarap gibi fermente ürünlerin de hammaddesidir.
• Hurma, Türk mutfak kültüründe de yer almıştır. Türkler Orta Asya’dan Anadolu’ya göç ettikten sonra İslamiyet’i kabul edince hurmaya daha çok önem vermeye başlamışlardır. Türkler hurmayla tatlılar, kurabiyeler, muhallebiler ve kebaplar yapmışlardır.
Hurma, tarih boyunca tıbbi ve aromatik ürün olarak birçok rahatsızlık için tedavi amaçlı kullanılmıştır:
• Hurma, Mezopotamya ve Mısır gibi eski uygarlıklarda sindirim sistemi rahatsızlıkları, kabızlık, ishal, karaciğer hastalıkları, böbrek taşı, idrar yolu enfeksiyonları gibi hastalıkların tedavisinde kullanılırdı. Hurmanın kabuğu ve çekirdeği de ilaç yapımında değerlendirilirdi.
• Hurma, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam gibi semavi dinlerde de şifa kaynağı olarak görülürdü. Yahudiler hurmayı ateş düşürücü ve kan temizleyici olarak kullanırlardı. Hristiyanlar hurmayı doğum kolaylaştırıcı ve süt arttırıcı olarak kullanırlardı. Müslümanlar ise hurmayı pek çok hastalığa karşı koruyucu ve iyileştirici olarak kullanırlardı. Hz. Muhammed’in “Sizden biriniz hasta olduğunda hurma yiyiniz” dediği rivayet edilir.
• Hurma, Arap mutfağı başta olmak üzere Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Güney Asya mutfaklarında hem besleyici hem de lezzetli bir meyve olarak kullanılırdı. Hurmadan yapılan pekmezler, sirke ve şaraplar da hem gıda hem de ilaç olarak tüketilirdi. Hurmanın uçucu yağı da parfüm ve kozmetik sanayinde değerlendirilirdi.
• Hurma, Türk mutfak kültüründe de yer almıştır. Türkler Orta Asya’dan Anadolu’ya göç ettikten sonra İslamiyet’i kabul edince hurmaya daha çok önem vermeye başlamışlardır. Türkler hurmayla tatlılar yaparken aynı zamanda cilt güzelliği için maske yaparlardı.
Dünya mutfağından hurma ile yapılan yemekler
Hurma, dünya genelinde tüketilen bir meyvedir ve birçok kültürde yemek yapmak için kullanılır. İşte hurma ile yapılan bazı farklı kültürlerdeki yemekler:
1. Orta Doğu Mutfağı: Orta Doğu’da hurma, birçok yemek ve tatlı için kullanılır. Hurma çorbası, hurmalı pilav, hurmalı kebap, hurma tatlısı (Ma’amoul), hurmalı ekmek, hurmalı kurabiye gibi birçok yemek ve tatlıda hurma kullanılır.
2. Hint Mutfağı: Hindistan’da hurma, birçok yemek ve tatlıda kullanılır. Hurmalı lassi, hurmalı chai çayı, hurmalı tatlılar (Barfi, Halwa), hurmalı kek ve hurmalı krep gibi birçok yemek ve tatlıda hurma kullanılır.
3. Akdeniz Mutfağı: Akdeniz mutfağında hurma, birçok yemek ve tatlı için kullanılır. Hurmalı zeytin ezmesi, hurmalı fıstık ezmesi, hurmalı humus, hurmalı baklava, hurmalı tatlılar, hurmalı çikolata gibi birçok yemek ve tatlıda hurma kullanılır.
4. Afrika Mutfağı: Afrika’da hurma, birçok yemek ve tatlı için kullanılır. Hurmalı tatlılar (Dabbous, Mahlabiya), hurmalı ekmek, hurmalı krep, hurmalı çorba gibi birçok yemek ve tatlıda hurma kullanılır.
Bu yemekler, hurmanın çeşitli kültürlerde kullanıldığını göstermektedir. Hurma, sağlıklı bir meyve olmanın yanı sıra, tatlı bir lezzet verir ve yemeklere farklı bir tat katar.
Hurmalı tarifler
Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da, hurma genellikle tuzlu yemeklerde kullanılır. İşte hurma ile yapılan bazı geleneksel yemek tarifleri:
1. Hurmalı kuzu yahnisi
Orta Doğu’da sıkça yapılan bu yemekte, hurma ve kuzu eti bir arada kullanılır. Hurma, yemeğe tatlı bir lezzet verir ve kuzu etiyle birleşerek lezzetli bir yemek ortaya çıkarır. İşte bir tarif:
Malzemeler:
• 1 kilo kuzu eti
• 1 su bardağı doğranmış soğan
• 2 diş sarımsak
• 1 su bardağı doğranmış domates
• 1 su bardağı doğranmış kuru hurma
• 1 yemek kaşığı tuz
• 1 tatlı kaşığı karabiber
• 2 yemek kaşığı zeytinyağı
• 2 su bardağı su
Yapılışı:
1. Kuzu etini doğrayın ve tencereye alın.
2. Üzerine zeytinyağı, soğan ve sarımsak ekleyin. 5 dakika kadar pişirin.
3. Domatesleri ve kuru hurmayı ekleyin. 5 dakika daha pişirin.
4. Tuz, karabiber ve suyu ekleyin. Kısık ateşte 1 saat kadar pişirin.
5. Sıcak servis yapın.
Hurmalı mercimek çorbası
Kuzey Afrika’da sıkça yapılan bu yemekte, hurma ve kırmızı mercimek bir arada kullanılır. Hurma, çorbaya tatlı bir lezzet verir ve mercimek ile birleşerek lezzetli bir yemek ortaya çıkarır. İşte bir tarif:
Malzemeler:
• 1 su bardağı kırmızı mercimek
• 1 su bardağı doğranmış kuru hurma
• 1 su bardağı doğranmış soğan
• 2 diş sarımsak
• 2 yemek kaşığı zeytinyağı
• 1 tatlı kaşığı tuz
• 1/2 tatlı kaşığı karabiber
• 1/2 tatlı kaşığı kırmızı biber
• 4 su bardağı su
Yapılışı:
1. Kırmızı mercimeği yıkayın ve tencereye alın. Üzerine su ekleyin.
2. Mercimekler yumuşayıncaya kadar pişirin. Süzgeçten geçirin ve kenara alın.
3. Zeytinyağı, soğan ve sarımsağı bir tencerede kavurun.
4. Kuru hurma, tuz, karabiber ve kırmızı biberi ekleyin. 5 dakika kadar pişirin.
5. Süzdüğünüz mercimeği tencereye ekleyin. Üzerine 4 su bardağı su ilave edin. Kaynadıktan sonra ateşi kısın ve yaklaşık 10-15 dk daha pişirin. Sıcak servis yapın. Afiyet olsun.
